مطالعه مورفومتریک و فیلوژنتیک سویه‌های جنس Anabaena در اکوسیستم‌های خشکی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 استاد دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

3 استادیار پژوهشکده گیاهان دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

چکیده

مزارع برنج از جمله اکوسیستم‌های خشکی هستند که از شرایط محیطی مناسبی برای رشد و انتشار سیانوباکتری‌ها برخوردارند. جنس Anabaena Bory ex Bornet et Flahault از جمله مهمترین جلبک‌های سبز-آبی رشته‌ای دارای هتروسیست در این اکوسیستم‌های خشکی به‌شمار می‌آید. در مطالعه حاضر، ایزوله‌های مختلف از این جنس، از خاک مزارع برنج 7 استان دارای کشت برنج واقع در مناطق شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی کشور، از اردیبهشت ماه 1387 تا خرداد ماه 1389، جمع آوری و مطالعه شدند. شناسایی این تاکسون‌ها با استفاده از روش‌های مورفومتریک و فیلوژنتیک انجام شد. در مجموع 21 صفت مورفولوژیک و روش‌های تاکزونومی عددی به منظور طبقه بندی 34 جمعیت از 13 ریخت‌گونه از این جنس مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین روابط فیلوژنتیک تاکسون‌های خالص سازی شده از طریق رسم درختچه فیلوژنتیک rRNA S16 و با استفاده از الگوریتم neighbor-joining مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مولفه‌های اصلی با استفاده از نرم افزار SPSS نشانگر گروه‌بندی مناسب جمعیت‌های متعلق به هر گونه و تفکیک آنها از دیگر گونه‌ها، تنها بر مبنای صفات ریختی ارزیابی شده بود. متغییرترین صفات ریختی ارائه شده در این بررسی عبارت بودند از: شکل کلنی؛ ساختار رشته؛ آپوهتروسیتیک یا پاراهتروسیتیک بودن رشته؛ جایگاه، شکل و تعداد اکاینت در رشته و نیز حضور یا عدم حضور غلاف ژلاتینی. نتایج حاصل از آنالیز فیلوژنتیک نیز حاکی از عدم کارایی آنالیزهای مبتنی بر سکانس‌های ژنی rRNA S16 در جداسازی تاکسون‌های متعلق به جنس‌های نزدیک به یکدیگر نظیر Anabaena, Wollea  و Trichormus  و نیز نشانگر قرابت ژنتیکی بسیار بالای این تاکسونها بود.

کلیدواژه‌ها