تشریح میوه جنس Prangos (Apiaceae) در ایران و اهمیت سیستماتیک آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/ijb.2023.363150.1428

چکیده

جنس Prangos Lindl. به تیره چتریان (Apiaceae)، زیرتیره Apioideae و طایفه Apieae تعلق دارد. این جنس با 45 گونه یکی از بزرگترین جنس‌های تیره چتریان به شمار می‌آید. Prangos شامل 15 گونه در ایران است که 7 گونه از آنها انحصاری هستند. در این تحقیق، میوه همه گونه‌های جنس Prangos در ایران بر­اساس شکل مریکارپ در برش‌های عرضی به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار گرفت.در نتیجه می‌توان گونه‌های این جنس را با استفاده از ویژگی‌های تشریحی (شباهت‌ها و تفاوت‌های بین گونه‌ها) میوه شناسایی و گروه‌بندی کرد. گونه‌ها بر اساس ویژگی‌های تشریحی مانند ساختار مریکارپ، مجاری ترشحی بین پره‌ای، دستجات آوندی و مجاری ترشحی درون پره‌ای به چهار گروه تقسیم شدند. گروه اول با دو زیرجنس Koelzella (شامل P. pabularia) و Prangos (شامل بخش‌هایLatilobae  و Uloptera)، گروه دوم با زیرجنس Prangos (شامل بخش‌های Meliocarpoides و Prangos)، گروه سوم با زیرجنس Prangos و دیگر گونه‌های بخش  Prangosو گروه چهار با زیرجنس Prangos بخشAlococarpum مطابقت دارد. مطالعات تشریحی نیز تفاوت‌های ریخت‌شناسی و تشریحی بین بخش‌های Alococarpum،Latilobae ، Ulopterae و سایر اعضای این جنس را تایید کرد. همچنین ویژگی‌های تشریحی انتقال P. eriantha ازAlococarpum  به Prangos را تایید می‌کند. علاوه براین، بر اساس خصوصیات ریخت‌شناسی و تشریحی میوه، کلید شناسایی گونه‌های جنس Prangos ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


Ajani, Y., Ajani, A., Cordes, J.M., Watson, M.F. & Downie, S.R. 2008: Phylogenetic analysis of nrDNA ITS sequences reveal relationships within five groups of Iranian Apiaceae subfamily Apioideae. -Taxon. 57: 383-401.
Bani, B., Ulusoy, F., Karakaya, M.A., Koch, M.A. 2016: Taxonomic implications from morphological and anatomical studies in the section Stenodiptera from the genus Grammosciadium (Apiaceae). -Phytokeys. 68: 73-89.
Calvino, C.I., Martinez, S.G. & Downie, S.R. 2008: Morphology and biogeography of Apiaceae subfamily Saniculoideae as inferred by phylogenetic analysis of molecular data. –American. J. Bot. 95(2): 196-214.
Çil, H. 2010: Heracleum L. (Apiaceae) cinsine ait bazı türlerin anatomik özelliklerinin sistematik açıdan karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Afyon.
Downie, S.R., Spalik, K., Katz-Downie, D.S. & Reduron, J.P. 2010: Major clades within Apiaceae Subfamily Apioideae as inferred by phylogenetic analysis of nr DNA its sequences. -Plant Syst. Evol. 128: 111-136.
Drude, C.G.O. 1898: Umbelliferae. In: Engler A, Prantl K (eds) Die Natu¨rlichen Pflanzenfamilien, t.3, ab.8. Verlag von Wilhelm Engelmann, Leipzig, pp 63-250.
Duran, A., Sağıroğlu, M. & Duman, H. 2005: Prangos turcica (Apiaceae), a new species from South Anatolia, Turkey. -Ann. Bot. Fennici. 42: 67-72.
Gbif Secretariat. 2023. Gbif Backbone Taxonomy, 13 May 2023: Available from: http://www.gbif.org/species/3051217 (accessed 1 Jun 2023).
Ghahremaninejad, F., Hoseini, E. & Mozaffarian, V. 2014: Fruit anatomy of the genus Bupleurum L. (Apiaceae) in Iran. –Iran. J. Bot. 20(1): 51-70.
Herrnstadt, I. & Heyn, C.C. 1977: A monographic study of the genus Prangos (Umbelliferae). Boissiera 26: 1–91.
 
Khajepiri, M., Ghahremaninejad, F. & Mozaffarian, V. 2010: Fruit anatomy of the genus Pimpinella L.(Apiaceae) in Iran. -Flora 205(5): 344-356.
Kljuykov, E.V., Liu, M., Ostromuva, T.A., Pimenov, M.G., Tilney, P.M. & Van Wyk, B.E. 2004: Toward a standardized terminology for taxonomically important morphological characters in the Umbelliferae. -South Afr. J. Bot. 70: 488- 496.
Kovach, W.L. 1999: MVSP-A Multivariate Statistical Package for Windows. Version 3.1. Kovach Computing Services, Pentraeth.
Kuzjmina, G.A. 1962: The use of anatomical characters for the classification of the species of the genus Prangos Lindl. -Botanicheskii Zhurnal (Moscow & Leningrad) 47: 250–254 (in Russian).
Lee, C., Kim, J., Darshetkar, A.M., Choudhary, R.K., Park, S.H., Lee, J. & Choi, S. 2018: Mericarp morphology of the tribe Selineae (Apiaceae, Apioideae) and its taxonomic implications in Korea. –Bangladesh. J. Plant Taxon. 25 (2): 175-186.
Liu, M., Plunkett, G.M., Lowry II, P.P., Van Wyk, B.E., & Tilney, P.M. 2006: The taxonomic value of fruit wing types in the order Apiales. –American Journal of Botany. 93(9): 1357–1368.
Lyskov, D.F., Degtjareva, G., Tahir, S. & Pimenov, M. 2015: Systematic placement of the Turkish endemic genus Ekimia (Apiaceae) based on morphological and molecular data. Turkish. J. Bot. 39: 673–680.
Lyskov, D.F, Kljuykov, E.V., Samigullin, T.H., Ukrainskaja, U.A. & Khrustaleva, I.A. 2016: Prangos multicostata (Apiaceae), a new species from eastern Kazakhstan. –Phytotaxa. 277(1): 068–076.
Lyskov, D.F., Samigullin, T.H. & Pimenov, M.G. 2017a: Molecular and morphological data support the transfer of the monotypic Iranian genus Alococarpum to Prangos (Apiaceae). –Phytotaxa. 299 (2): 223–233.
Lyskov, D.F., Degtjareva, G.V., Samigullin, T.H. & Pimenov, M.G. 2017b: The revision of Prangos subsections Koelzella and Fedtschenkoana (Apiaceae) with some notes to phylogeny and biogeography of the genus: molecular and morphological evidence. -Plant Syst. Evol. 303: 815–826.
Lyskov, D.F., Samigullin, T.S. 2017: Resurrection of the enigmatic species Prangos akymatodes (Apiaceae) from Central Afghanistan. –Phytotaxa 326 (3): 202–210.
Mozaffarian, V. 2007: Flora of Iran: number 54: Umbelliferae. -Research Institute of Forests and Rangelands.
Özdemi, E. & Kültür, Ş. 2014: Fruit anatomy of some Apiaceae plant species from Niğde-Aladağlar/ Turkey. -J. Fac. Pharm. Istanbul. 44(2): 215-223.
Pimenov, M.G. & Leonov, M.V.E. 1993: The genera of the Umbelliferae: a nomenclator. -Royal Botanic Gardens, Kew.
Pimenov, M.G. & Tikhomirov, V.N. 1983: The taxonomic problems in the genera Prangos Lindl., Cachrys L., Cryptodiscus Schrenk and Hippomarathrum Hoffmgg. & Link (Umbelliferae Apioideae). -Feddes Repertorium. 94: 145–164.
Plunkett, G.M., Pimenov, M.G., Reduron, J.P., Kljuykov, E.V., van Wyk, B.E., Ostroumova, T.A.& Henwood, M.J. 2018: Apiaceae. In J.W. Kadereit and V. Bittrich [eds.], Flowering plants. Eudicots, 9–206. -Springer International Publishing, Cham, Switzerland.
Swink, F. & Wilhelm, G. 1994: Plants of the Chicago region. 4th edition. Indianapolis; -Indiana academy of science.
Valiejo-Roman, K.M., Terentieva, E.I., Samigullin, T.H., Pimenov, M.G., Ghahremani-nejad, F. & Mozaffarian, V. 2006: Molecular data (nrITS-sequencing) reveal relationships among Iranian endemic taxa of the Umbelliferae. -Feddes Repertorium. 117: 367–388.
Van der Pluym, A. & Hideux, M. 1997: Applications d’une methodologie quantitative a la palynologie d’Eryngium maritimum (Umbelliferae). -Plant Syst. Evol. 127: 55‒85.
Yılmaz, G., Kaya, A., Koyuncu, M. 2016: Fruit morphology and anatomy of Heptaptera marg. & reuter (Apiaceae) species grown in Turkey. -J. Fac. Pharm. 40(2): 26-42.
Zakharova, E.A., Kljuykov, E.V., Degtjareva, G.V., Samigullin, T.H., Ukrainskaya, U.A. & Downie, S.R. 2016: A taxonomic study of the genus Hellenocarum H. Wolff (Umbelliferae-Apioideae) based on morphology, fruit anatomy, and molecular data. -Turkish J. Bot. 40: 176-193.
Zarei, R., Mozaffarian, V. & Afshar Mohammadian, M. 2022: Seed morphology and micromorphology of Iranian species of Prangos (Apiaceae).
-Rostaniha 23 (2): 180-198.