تعیین روابط فیلوژنتیک درون بخش Merwia از جنس Ferula (Apiaceae- Ferulinae) توسط نشانگرهای مولکولی هسته‌ای و کلروپلاستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/ijb.2023.363199.1429

چکیده

جنس کما (Ferula) یکی از بزرگترین جنس‌های تیره چتریان، با حدود 180-185 گونه منتشر شده در دنیای قدیم است. بخش Merwia در جنس Ferula طبق مطالعات اخیر، با 25 گونه به عنوان یک بخش حاوی گونه‌های مهم دارویی معرفی شده است. 14 گونه از این بخش در ایران گسترش دارد که توسط داده‌های مولکولی هسته‌ای (دو ناحیه ITS و ETS) و کلروپلاستی (دو ناحیه فضای بین ژنی rpL32―trnL(UAG) و trnK(UUU) rps16) به منظور تعیین موقعیت دقیق تاکسونومیک و روابط فیلوژنتیکی گونه‌های درون بخش مورد بررسی قرار گرفت. درختان حاصل از آنالیز حداکثر شباهت (ML) و بایزین (BI) نشان داد که این بخش دربرگیرنده سه گروه متمایز جغرافیایی است که از نظر خواص دارویی نیز تا حدودی متفاوتند. همچنین گونه F. assa-foetida به صورت دو اکوتیپ در ایران ظاهر می‌شود؛ یک گروه جمعیت‌های بخش مرکز ایران پراکنده در ارتفاعات پایین، و گروهی دیگر جمعیت‌های مربوط به ارتفاعات بالاتر در ناحیه زاگرس (جنوب ایران) می‌باشد. گونه F. alliacea در گروه عناصر شرقی بخش Merwia قرار می‌گیرد. جایگاه دو گونه F. lutensis و F. latisecta درون بخش Merwia تعیین می‌گردد. در این مطالعه نواحی کلروپلاستی نتوانست تفکیک افراد فروگونه‌ای بطور مثال در گونه F. assa-foetida در این بخش را مشخص نماید در حالی که برای تفکیک سایر گونه‌های این جنس و جنس نزدیک (Leutea) موثر بودند. علاوه بر این، ناحیه هسته‌ای  ETSبه عنوان بهترین ناحیه حاوی اطلاعات مولکولی مشخص می‌گردد. موقعیت تاکسونومیک گونه Leutea turcomanica از نظر فیلوژنی نیز در جنس مذکور تایید می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


Banasiak, L., Wojewódzka, A., Baczyński, J., Reduron, J.P., Piwczyński, M., Kurzyna-Młynik, R., Gutaker, R., Czarnocka-Cieciura, A., Kosmala-Grzechnik, S. & Spalik, K. 2016: Phylogeny of Apiaceae subtribe Daucinae and the taxonomic delineation of its genera. -Taxon 63(3): 563-585.
Boissier, P.E. 1872: Umbelliferae, In: Flora Orientalis, vol. 2: 819–1090. -Geneve, Basel.
Calvino, C.I. & Downie, S.R. 2007: Circumscription and phylogeny of Apiaceae subfamily Saniculoideae based on chloroplast DNA sequences. -Molecular Phylogenetics & Evolution 44: 175-191.
Chamberlian, D.F. & Rechinger, K.H. 1987: Ferula L. In: Hedge, I. C., Lamond, J.M. & Rechinger, K.H. (eds.), Flora Iranica no. 162: 387–426.
-Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz.
 
Danderson, C.A., Downie, S. & Hermann, M. 2018: Rampant polyphyly in the Arracacia clade (Apiaceae) and an assessment of the phylogenetic utility of 20 noncoding plastid loci. -Molecular Phylogenetics & Evolution 118: 286-305.
Downie, S.R. & Jansen, R.K. 2015: A comparative analysis of whole plastid genomes from the Apiales: Expansion and contraction of the inverted repeat, mitochondrial to plastid transfer of DNA, and identification of highly divergent noncoding regions. -Systematic Botany 40(1): 336-351.
Kadereit, J.W. & Bittrich, V. 2018: Flowering Plants. Eudicots. In: Kubitzki, K. (ed.), The Families and Genera of Vascular Plants, vol. XV: 9–206. -Springer International Publishing AG. Switzerland.
Kalyaanamoorthy, S., Quang Minh, B., Wong, T.KF., Haeseler, A. & Jermiin L.S. 2017: Model Finder: Fast model selection for accurate phylogenetic estimates. -Nature Methods 14: 587–589.
Kasaian, J., Asili, J. & Iranshahi, M. 2016: Sulphur-containing compounds in the essential oil of Ferula alliacea roots and their mass spectral fragmentation patterns. -Pharmaceutical Biology.
DOI: 10.3109/13880209.2016.1152279
Katoh, K., Rozewicki, J. & Yamada K.D. 2019: MAFFT online service: multiple sequence alignment, interactive sequence choice and visualization. -Briefings in Bioinformatics 20(4): 1160-1166.
Korovin, E.P. 1947: Generis Ferula (Tourn.) L. Monographia illustrata. -Academiae Scientiarum UzRSS, Tashkent.
Korovin, E.P. 1951: Ferula L. In: Schischkin, B.K. (ed.), Flora SSSR vol. 17: 62–142. -Izdatelstvo Akademii Nauk SSSR. Moscow, Leningrad.
Kurzyna-Młynik, R., Oskolski, A.A., Downie, S.R., Kopacz, R., Wojewódzka, A. & Spalik, K. 2008: Phylogenetic position of the genus Ferula (Apiaceae) and its placement in tribe Scandiceae as inferred from nrDNA ITS sequence variation.
-Plant Systematics & Evolution 274: 47–66.
Leigh, J.W., Susko, E., Baumgartner, M. & Roger, A.J. 2008: Testing congruence in phylogenomic analysis. -Systematic Biology 57: 104–115.
Liao, C., Gao, Q., Katz-Downie, D.S. & Downie, S.R. 2021: A systematic study of North American Angelica species (Apiaceae) based on nrDNA ITS and cpDNA sequences and fruit morphology.
-Journal of Systematics & Evolution 60(4): 1-20. Doi: 10.1111/jse.12702
Logacheva, M.D., Valiejo-Roman, C.M., Degtjareva, G.V., Stratton, J.M., Downie, S.R., Samigullin, T.H. & Pimenov, M.G. 2010: A comparison of nrDNA ITS and ETS loci for phylogenetic inference in the Umbelliferae: An example from tribe Tordylieae. -Molecular Phylogenetics & Evolution 57: 471-476.
Lyskov, D.F., Degtjareva, G.V., Samigullin, T.H. & Pimenov, M.G. 2017: The revision of Prangos subsections Koelzella and Fedtschenkoana (Apiaceae) with some notes to phylogeny and biogeography of the genus: molecular and morphological evidence. -Plant Systematics & Evolution 303: 815-826. DOI 10.1007/s00606-017-1412-0
Maddison, W.P., & Maddison, D.R. 2017: Mesquite: a modular system for evolutionary analysis. Version 3.2. Available at: http://mesquiteproject.org
Mozaffarian, V. 2007: Umbelliferae. In: Assadi, M., Maassoumi, A.A. & Khatamsaz, M. (eds.), Flora of Iran, no. 54: 378–415. -Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran.
Nguyen, L.T., Schmidt, H.A., Haeseler, A. & Quang Minh, B. 2015: IQ-TREE: A fast and effective stochastic algorithm for estimating maximum likelihood phylogenies. -Molecular Biology & Evolution 32: 268-274.
DOI: 10.1093/molbev/msu300
Panahi, M., Banasiak, Ł., Piwczyński, M., Puchałka, R., Oskolski, A.A., & Spalik, K. 2015: Phylogenetic relationships among Dorema, Ferula and Leutea (Apiaceae: Scandiceae: Ferulinae) inferred from nrDNA ITS and cpDNA noncoding sequences.
-Taxon 64(4): 770-783.
Panahi, M., Banasiak, Ł., Piwczyński, M., Puchałka, R., Kanani, M.R., Oskolski, A.A., Modnicki, D., Miłobedzka, A. & Spalik, K. 2018: Taxonomy of a traditional medicinal plant genus Ferula (Apiaceae) is confounded by incongruence between nuclear rDNA and plastid DNA. -Botanical Journal of the Linnaean Society 188: 173-189.
Panahi, M., Rezaee, M.B. & Jaimand, K. 2020: A review of phytochemistry and phylogeny that aid bio-prospecting in the traditional medicinal plant genus Ferula L. (Apiaceae) in Iran. -Journal of Medicinal Plants & By-products 9(2): 133–148.
Panahi, M. & Mahmoodi, M. 2021: Species distribution patterns of Ferula sect. Merwia. -Rostaniha 22(2): 159-185.
Pimenov, M.G. & Kljuykov, E.V. 1996: Taxonomic and nomenclatural notes on some Ferula (Umbelliferae) species of Iran, Turkmenistan, Tadzhikistan and Afghanistan. -Botanicheskii Zhurnal 81: 58–62.
Pimenov, M.G. & Skljar, J.E. 1988: Apiaceae Lindl. (Umbelliferae Juss.). In: Fedorov, A.A. (ed.), Restilel'nye resursy SSSR. Rutaceae–Elaeagnaceae. pp. 68–177. -Nauka, Leningrad.
 
Pimenov, M.G. & Leonov, M.V. 1993: The genera of the Umbelliferae. -Royal Botanic Gardens, Kew.
Pimenov, M.G., & Hollowell, V.C. 2003: Karyotaxonomical analysis in the Umbelliferae. -Enfield, NH: Science Publishers. USA.
Puchałka, R., Spalik, K., Trzeciak, P., Banasiak, L. & Piwczynski, M. 2023: Phylogenetic position of Dorema within Ferula (Apiaceae). -Plant Systematics & Evolution 309: 28.
Rambaut, A., Drummond, A., Xie, D., Baele, G. & Suchard, M. 2018: Posterior summarization in Bayesian phylogenetics using Tracer 1.7.
-Systematic Biology 67: 901–904.
Safina, L.K., & Pimenov, M.G. 1984: Feruly Kazahstana. -Izdatelstvo ‘Nauka’ kazakhskoy. SSR, Alma-Ata.
Safina, L.K., Ostroumova, T.A. & Pimenov, M.G. 2014: Carpology of the species of Ferula subgen. Merwia (Umbelliferae-Apioideae) and some taxonomic implications. -Nordic Journal of Botany 31: 001-011.
Shadrin, D.M., Dalke, I.V., Zakhozhiy, I.G., Shilnikov, D.S., Kozhin, M.N. & Chadin, I.F. 2023: The use of DNA barcoding for the identification of giant hogweeds in the European North-East Russia.
–bioRxiv. DOI: 10.1101/2023.02.21.529251
Shaw, J., Lickey, E.B., Schilling, E.E. & Small, R.L. 2007: Comparison of whole chloroplast genome sequences to choose noncoding regions for phylogenetic studies in angiosperms: The tortoise and the hare III. -American Journal of Botany 94: 275–288.
Shaw, J., Shafer, H.L., Leonard, O.R., Kovach, M.J., Schorr, M. & Morris, A.B. 2014: Chloroplast DNA sequence utility for the lowest phylogenetic and phylogeographic inferences in Angiosperms: The tortoise and the hare IV. -American Journal of Botany 101(11): 1987-2004.
Soltis, D.E. & Soltis, P.S. 1998: Choosing an approach and an appropriate gene for phylogenetic analysis.
In: Soltis, D.E., Soltis, P.S. & Doyle, J.J. (eds.), In: Molecular systematics of plants II: DNA. sequencing. PP. 1-31. -Kluwer Academic Publishers, USA.
Spalik, K., Downie, S.R. & Watson, M.F. 2009: Generic delimitations within the Sium alliance (Apiaceae tribe Oenantheae) inferred from cpDNA rps16-5´trnK(UUU) and nrDNA ITS sequences.
-Taxon 58(3): 735-748.
Tuncay, H.O., Akalın, E., Doğru-Koca, A., Eruçar, F.M. & Miski, M. 2023: Two new Ferula (Apiaceae) species from Central Anatolia: Ferula turcica and Ferula latialata. -Horticulturae 9: 144.
Wen, J. & Zimmer, E.A. 1996: Phylogeny and biogeography of Panax L. (the ginseng genus, Araliaceae): inferences from ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. -Molecular Phylogenetics & Evolution 6(2): 167-177.
Wen, J., Yu, Y., Xie, D.F., Peng, C., Liu, Q., Zhou, S.D. & He, X.J. 2020: A transcriptome-based study on the phylogeny and evolution of the taxonomically controversial subfamily Apioideae (Apiaceae).
-Annals of Botany 125: 937-953.
Wojewódzka, A., Baczyński, J., Banasiak, Ł. Downie, S.R., Czarnocka‑Cieciura, A., Gierek, M., Frankiewicz, K., & Spalik, K. 2019: Evolutionary shifts in fruit dispersal syndromes in Apiaceae tribe Scandiceae. -Plant Systematics & Evolution 305: 401-414.
Xiang, C.U., Gao, F., Jakovlic, I., Lei, H.P., Hu, Y., Zhang, H., Zou, H., Wang, G.T., & Zhang, D. 2023: Using PhyloSuite for molecular phylogeny and tree-based analyses. -iMeta 2, e87
Xie, D.F., Xie, C., Ren, T., Song, B.N., Zhou, S.D. & He, X.J. 2022: Plastid phylogenomic insights into relationships, divergence, and evolution of Apiales. -Planta 256: 117.
Yousefi, M., Mohammadi, M. & Habibi, Z. 2011: Disulphides in the volatile oil of Ferula behboudiana Rech. f. & Esfand. -Natural Product Research 25(17): 1629-1634.