جنبه‌های بیولوژیکی حفاظت در خارج از رویشگاه اصلی گونه در معرض خطر Psephellus erivanensis Lipsky (Asteraceae)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

موسسه گیاه‎شناسی آرتور تختاجان، آکادمی علوم جمهوری ارمنستان، ایروان، جمهوری ارمنستان

10.22092/ijb.2023.362670.1414

چکیده

گونه Psephellus erivanensis Lipsky (Asteraceae) یکی از گونه‌های در معرض خطر در فلور ارمنستان است که انحصاری زیر‎حوزه آتروپاتان از حوزه ارمنی- ایرانی است. براساس نتایج این مطالعه گونه Psephellus erivanensis گیاهی علفی چندساله ریزوم‌دار با برگ‎های طوقه‌ای چندساله و شاخه‌های گل‌دهنده بلند برگ‌دار است. گیاهی دیپلویید با شماره کروموزومی 2n=32 و کاریوتایپ متقارن متشکل از دو جفت کروموزوم ساب متاسانتریک و چهارده جفت کروموزوم متاسانتریک به طول ۷۷/۰-۵۴/۱ میکرون است. متوسط میزان باروری آن کاملاً بالا بوده و در محدوده ۹۹/۰-۹۳/۰ است که نمایانگر میزان بالای تولید دانه در ارتباط با تجدید‎حیات گونه است. گیاهان کاشته شده در باغ گیاه‌شناسی ایروان دارای یک سیکل کامل رشد، تولید دانه، توان بازسازی رویشی در مقایسه با نمونه‌های وحشی هستند و هم‌چنین میران تبخیر و فتوسنتز در گیاه افزایش یافته و کمبود آب کاهش می‎یابد. برای این گونه، حفاظت در خارج از رویشگاه اصلی از طریق کاشت در کلکسیون‌های زنده و هم‎چنین استفاده از آن در طراحی فضاهای سبز در مناطق خشک و نیمه بیابانی توصیه می‎گردد. نقشه پراکندگی جغرافیایی گونه، تصاویر از رویشگاه طبیعی و قسمت‎های مختف گیاه ارایه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


Akopian, J.A. 2010: Conservation of native plant diversity at the Yerevan Botanic Garden, Armenia. -Kew Bull. 65(4): 663-669.
Akopian, J., Hovakimyan, Zh., Paravyan, Z. 2017: Biomorphological features of some rare and endangered sandy and gypsy desert plant species of Armenia. -Biolog. Zhurn. Armenii 3(69): 39-46. Yerevan.
Bagdasaryan, A.B. 1958: Climate of the Armenian SSR. Yerevan. Publishing house Acad. Sciences Arm. SSR.
Balyan, S.P. 1969: Structural Geomorphology of the Armenian Highland and Surrounding Regions. Gabrielyan A.A. (ed). YSU Publishing House, 390 p. Yerevan.
Bylov, V.N., Karpisonova, R.A. 1978: Principles of creation and study of a collection of rare ornamental perennials. -Byull. Glavn. Bot. Sada 107: 77-82. Moscow.
Colombo, A.S., Berto, R., Ferrario, P., Toccolini, A., Larcher, F. 2020: Wildflowers in urban design:an exploratory research of preference in Italian adults. -Visions for Sustainability 15: 35-52.
      DOI: 10.13135/2384-8677/4599
Fifth National Report to the Convention on Biological Diversity. 2015: Ministry of Nature Protection. 106 p. Yerevan.
Gabrielyan, E.Ts. 1988: Review of species of the subgenus Xanthopsis (DC.) Tzvel. of the genus Centaurea L. (Asteraceae). -Novitates systematicae plantarum vascularium 25: 160-165. St. Petersburg.
Heywood, V.H. 2017: The future of plant conservation and the role of botanic gardens. -Plant Diversity 39(6): 309-313. DOI: 10.1016/j.pld.2017.12.002
Lipsky, V.I. 1902: Psephellus erivanensis Lipsky.
-Proceedings of the Tiflis Botanical Garden 6(1): 64-65.
Mirzoeva, N.V., Akhverdov, A.A. 1959: Ornamental
herbaceous plants of the flora of Armenia. -Bull. Bot. Sada Akad. Nauk Armyansk. SSR 17: 89-109. Yerevan.
Mounce, R., Smith, P. & Brockington, S. 2017: Ex situ conservation of plant diversity in the world’s botanic gardens. -Nature Plants 3: 795-802.
Nersesyan, A.A., Shcherbakova, Ye.N., Melkonyan, N.G., Danielyan, A.H. 2019: Ex situ conservation of Centaurea erivanensis (Asteraceae), Cercis griffithii (Caesalpiniaceae) and Gypsophila takhtadzhanii (Caryophyllaceae) by the method of clonal micropropagation. -Takhtajania 5: 76-79. Yerevan.
Pausheva, Z.P. 1980: Practicum on plant cytology. 304 p. Moscow.
Raunkiaer, C. 1934: The life forms of plants and statistical geography. Oxford, 632 p.
Salnikov, A.I., Maslov, I.L. 2014: Physiology and biochemistry of plants: practicum. Perm State Agricultural Academy, 300 p. Perm.
Sharrock, S. 2012: Global Strategy for Plant Conservation. A guide to the GSPC, all the targets, objectives, and facts. Published by Botanic Gardens Conservation International, Richmond, UK. 36 p.
Sheremetyev, S.N. 2005: Grasses on a soil moisture gradient. Partnership of scientific publications KMK, 271 p. Moscow.
Takhtajan, A.L., Fedorov, An.A. 1972: Flora of Yerevan (2nd edition). 394 p. Leningrad.
Takhtajan, A.L. 1978: Floristic regions of the world. 248 p. Leningrad.
Tamanyan, K., Fayvush, G., Nanagulyan, S., Danielyan, T. 2010: The Red Book of Plants of the Republic of Armenia. Higher Plants and Fungi (2nd edition). Ministry of Nature Protection of RA. 592 p. Yerevan.
Tonyan T.R. 1972: Correlation of some morphological features with ploidy in representatives of the subtribe Centaureinea Less. -Biolog. Journ. Armenii 25(11): 86-96. Yerevan.
Wolf, V.G. 1966: Statistical data processing. 254 p. Moscow.
Younis, A., Riaz, A., Saleem, S. and Hameed, M. 2010: Potential use of wildflowers in urban landscape.
-Acta Hortic 881: 229–233.
DOI: 10.17660/ActaHortic.2010.881.29