سازش‌پذیری دو گونه فرفیون (Euphorbia gypsicola و Euphorbia bungei) در خاک‌های گچی غرب سمنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پردیس فرزانگان، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران

10.22092/ijb.2023.129428

چکیده

گونه Euphorbia gypsicola از بخش Pithyusa یکی از شش گونه گچ‌دوست انحصاری غرب سمنان است و گونه E. bungei از بخش Sclerocyathium بومی جنوب‌غرب آسیا است و در شیب‌های گچی و یا آهکی ماسه‌ای رشد می‌کند. در این تحقیق، سازگاری این دو گونه و تأثیر عوامل اکولوژیکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، تشریحی و میکرومورفولوژیکی آنها در رویشگاه‌های گچی غرب سمنان با استفاده از روش‌های تحلیلی CCA وRDA  در نرم‌افزار Canoco 4.5 مورد بررسی قرار گرفت. سطح برگ و ساقه E. gypsicola دارای کرک‌های بلند با طول متوسط 5/224 میکرومتر و سطح برگ و ساقه E. bungei صاف و بدون کرک است. اندازه سلول‌های نگهبان روزنه در برگ‌های E. gypsicola به طور متوسط به طول 5/17 میکرومتر و عرض متوسط 10 میکرومتر، در مقایسه با E. bungei ، با روزنه­‌هایی به طول متوسط 9 میکرومتر و به عرض متوسط 3 میکرومتر، روزنه­های گونه E. gypsicola بزرگتر و عمیق‌تر هستند. وجود برگ‌های کوچک و کرکی در گونهE.gypsicola و برگ‌های گوشتی در گونه E. bungee (به طول متوسط 4/13 میلی­متر و به عرض متوسط 8/3 میلی­متر) و همچنین حضور کریستال­های گچی در برگ E. gypsicola و در ساقه E. bungei باعث سازش‌پذیری این دو گونه به آب‌وهوای گرم و خشک سمنان شده است. فاکتور ارتفاع بیش‌ترین تأثیر مثبت را روی فراوانی گونه E. gypsicola دارد. افزایش غلظت سدیم و منیزیم باعث کاهش فراوانی هر دو گونه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


Bahadur S., Ahmad M., Long W., Yaseen M., Hanif U. 2022: Leaf epidermal traits of selected Euphorbiaceae and Phyllanthaceae taxa of Hainan Island and their taxonomic relevance. -Diversity 14(10):881.
Barla A., Birman, H., Kultur, S., & Oksus., S. 2006: Secondary metabolites from Euphorbia helioscopia and their vasodepressor activity. -Turkish Journal of Chemistry 30(3): 325-332.
Boyadgiev T.G. 1974: Contribution to the knowledge of gypsiferous soils. -FAO, Rome.
Castillejo M.Á., Fernández-Aparicio, M., & Rubiales, D. 2012: Proteomic analysis by the two-dimensional differential in gel electrophoresis (2D DIGE) of the early response of Pisum sativum to Orobanche crenata. -Journal of experimental botany 63(1): 107-119.
Deng, C., Ma, X., Xie, M. and Bai, H., 2022. Effect of Altitude and Topography on Vegetation Phenological Changes in the Niubeiliang Nature Reserve of Qinling Mountains, China. Forests, 13(8), p.1229.
Eftekhari T. & Asadi, M. 2001: Identification and classification of gypsy flora in the west area of Semnan province. -Desert (Biaban) 6(2): 87-115. (In Persian)
Escudero A., Palacio, S., Maestre, F.T., & Luzuriaga, A.L.  2014: Plant life on gypsum: a review of its multiple facets. -Biological Reviews 90(1): 1-8.
Frodin D.G. 2004: History and concepts of big plant genera. -Taxon 53(3): 753-776.
Geltman D.V. 2015: Phytogeographical analysis of Euphorbia subgenus Esula (Euphorbiaceae). -Polish Botanical Journal 60(2): 147-161.
Ghahreman A. 1979–2006. Flora of Iran/Flore de l’Iran: Flora of Iran in natural colors, with text in Persian, English, and French. vols. 1-24. A joint project by the Research Institute of Forests and Rangelands (Iran) and Tehran University, Published by RIFR, Ministry of Jahad-e Agriculture. No.1545. code 055.001,023.
Gomez-Espinoza O., González-Ramírez D., Méndez-Gómez J., Guillén-Watson R., Medaglia-Mata A., Bravo L.A. 2021: Calcium Oxalate Crystals in Leaves of the Extremophile Plant Colobanthus quitensis (Kunth) Bartl. Caryophyllaceae). -Plants, 10: 1787. https://doi.org/10.3390/plants10091787.
Govaerts R., Frodin, D.G., & Radcliffe-Smith, A. 2000: World checklist and bibliography of Euphorbiaceae (and Pandaceae). vol. 2. -The Royal Botanic Gardens, Kew.
Horn J.W., van Ee, B.W., Morawetz, J.J., Riina, R., Steinmann, V.W., Berry, P.E., & Wurdack, K.SJ. 2012: Phylogenetics and the evolution of major structural characters in the giant genus Euphorbia L. (Euphorbiaceae). -Molecular Phylogenetics and Evolution 63(2): 305-326.
Jafari M. & Tavili, A. 2012: Reclamation of arid lands. -University of Tehran Publications, Tehran. pp: 40-87.
Legendre, P. and Legendre, L., 2012. Numerical ecology. Elsevier.
Mobayen S. 1979. Rostanihaye Iran (Vascular plant flora), vol 2: 85-151. Tehran University Press, Tehran. (In Persian).
Nasseh Y., Nazarova, E., & Kazempour, S. 2018: Taxonomic revision and phytogeographic studies in Euphorbia (Euphorbiaceae) in the Khorassan provinces of Iran. -Nordic Journal of Botany 36(5): njb-01413.
Pahlevani A.H. 2007: Notes on some species of the genus Euphorbia in Iran. -Rostaniha 8: 89-103.
Pahlevani A.H. 2017: Four new species of Euphorbia sect. Pithyusa (subgen. Esula, Euphorbiaceae) from SW Asia. -Phytotaxa 312: 83-93.
Pahlevani A.H., & Akhani, H. 2011: Seed morphology of Iranian annual species of Euphorbia (Euphorbiaceae). -Botanical Journal of the Linnean Society 167(2): 212-234.
Pahlevani A.H., & Amini Rad, M. 2019: Two new alpine species of Euphorbia (Euphorbiaceae) from Iran. -Kew Bulletin 74(3): 49.
Pahlevani A.H., Feulner, M., Weig, A., & Liede-Schumann, S. 2017: Molecular and morphological studies disentangle species complex in Euphorbia sect. Esula (Euphorbiaceae) from Iran, including two new species. Plant Systematics and Evolution 303(2): 139-164.
Pahlevani A.H., Liede-Schumann, S. & Akhani, H. 2020: Diversity, distribution, endemism and conservation status of Euphorbia (Euphorbiaceae) in SW Asia and adjacent countries. Plant Systematics & Evolution 306: 80.
Pahlevani A.H., Liede-Schumann, S., & Akhani, H. 2015: Seed and capsule morphology of the Iranian perennial species of Euphorbia (Euphorbiaceae) and its phylogenetic application. -Botanical Journal of the Linnean Society 177: 335-377.
Parsa, A., 1950. Lentibulariaceae in Flore de l’Iran vol. 4. 3-5. Ministre de l’Education, Tehran.
Rabizadeh F., Zare‐Maivan H, & Kazempour Sh. 2018: Endemic gypsophytes composition delimitated by soil properties and altitude: From calciphytes to halophytes in the south-central Alborz Ranges. -Nordic Journal of Botany 36(8): e01568.
Rabizadeh F., Zare-Maivan, H, & Kazempour Sh. 2019: Ecological-anatomical comparative adaptability of two gypsophylic Astragalus species
of gypsum soils. -Nova Biologica Reperta 6(2): 241-253. (In Persian)
Rechinger, K.H. & Schiman-Czeika, H. 1964. EuphorbiaL. Pp. 8–48. In: Rechinger, K.H. (ed.), Flora Iranica, Vol. 6. Akademische Druck-und Verlagsanstalt, Graz.
Riina R, Peirson, JA, Geltman DV, Molero J, Frajman B, Pahlevani A, Barres L, Morawetz J J, Salmaki Y, Zarre S, Kryukov A, Bruyns PV, Berry P E. 2013: A worldwide molecular phylogeny and classification of the leafy spurges, Euphorbia subgenus Esula (Euphorbiaceae). -Taxon 62(2): 316-342.
Salmaki Y., Zarre, S., Esser H. J., Heubl G. 2011: Seed and gland morphology in Euphorbia (Euphorbiaceae) with focus on their systematic and phylogenetic importance, a case study in Iranian highlands. -Flora 206: 957-973.
Semnan Meteorology Organization, 2018: Analytical report of the general department of Semnan meteorology organization, Agricultural Yearbook 2017-2020. No 66. pp: 58. -Published by the Islamic Republic of Iran Meteorological Organization.
Sheidai M., Ghazei M., Pakravan M. 2010: Contribution to the cytology of the genus Euphorbia in Iran. -Cytologia 75(4): 477-482.
Sotoodehnia-Korani S., Iranbakhsh A., Ebadi M., Majd A., Oraghi Ardebili Z. 2020: Selenium nanoparticles induced variations in growth, morphology, anatomy, biochemistry, gene expression, and epigenetic DNA methylation in Capsicum annuum; an in vitro study. -Environ Pollut 265: 114727.
Steinmann V.W., Porter JM. 2002: Phylogenetic relationships in Euphorbieae (Euphorbiaceae) based on ITS and ndhF sequence data. -Annals of the Missouri Botanical Garden 89(4): 453-490.
Webster G.L. 1987: The saga of the spurges: a review of classification and relationships in the Euphorbiales. -Botanical Journal of the Linnean Society 94(1-2): 3-46.
Webster G.L. 2014: Euphorbiaceae. In: Kubitzki, K. (ed.), the families and genera of vascular plants, vol. 11: 51-216. -Springer, Berlin, Heidelberg.