مطالعه آناتومیکی برگ گونه Ging. ex Benth. Ajuga chamaecistus از تیره نعنائیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زیست شناسی دانشگاه پیام نور

2 استاد مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

گونه Ajuga chamaecistus یکی از گونه‌های جنس Ajuga L. و متعلق به تیره Lamiaceae می‌باشد که گسترش وسیعی در ایران دارد. این گونه دارای چهار زیرگونه chamaecistus، scoparia،tomentella و euphrasioides است که همگی انحصاری ایران می‌باشند. در این تحقیق، از سه زیرگونه موجود در 16 استان کشور و مجموعاً 28 نمونه جمع‌آوری گردید و برای اولین بار ساختار تشریحی برگ آنها مورد مطالعه قرار گرفت. صفات تشریحی مورد مطالعه عبارت بودند از: تیپ برگ، نوع کرک (غده‌ای یا غیر غده‌ای)، موقعیت روزنه، تعداد لایه‌های پارانشیم فوقانی و تحتانی، وجود کانال ترشحی، تعداد دستجات آوندی رگبرگ، وجود یا عدم وجود فیبر- اسکلرانشیم، وجود یا عدم وجود غلاف آوندی، نوع بافت غلاف آوندی، وجود کلانشیم فوقانی و تحتانی به عنوان صفات کیفی و ضخامت پارانشیم فوقانی و تحتانی، ضخامت کوتیکول فوقانی و تحتانی، نسبت مزوفیل به آوند، قطر پهنک، تراکم روزنه فوقانی و تحتانی، طول روزنه فوقانی و تحتانی و عرض روزنه فوقانی و تحتانی به عنوان صفات کمی. این تحقیق اطلاعات ارزشمندی در مورد ساختار تشریحی برگ گونه Ajuga chamaecistus فراهم نمود. نتایج نشان داد که ساختار تشریحی زیرگونه‌های مطالعه شده بسیار به یکدیگر شباهت دارند و اگرچه با واکاوی‌های چند منظوره(PCA) تعدادی از زیرگونه‌ها جداسازی شدند، اما صفات تشریحی برگ به تنهایی برای جداسازی زیرگونه‌های مختلف کافی نیست و حتماً همراه با آن صفات تشریحی اندام‌های دیگری مانند دمبرگ و ساقه و همچنین بررسی‌های بیوسیستماتیکی نیز باید مورد توجه قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


Ai, K., Li, F., Li, Y., Wang, W. and Wu, Y., 1989: Studies on the Naphtoquinone constituents of Onosma confertum W. Smith and quantitative determination of Shikonin, Acta Bot. Sin., 31 (7): 549-553.
Akcin, O. E., Senel, G. and Yasar Akcin, Y., 2006: The Morphological and anatomical properties of Ajuga replans L. and Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. chia (Schreber) Arcangeli var. chia (Lamiaceae) taxa, Pakistan Journal of Biological Sciences 9 (2): 289-293 Pp.
Akhani, H. and Forther, H., 1994: The Genus Heliotropium L. (Boraginaceae) in flora Iranica. Sendtnera 2: 187-276 Pp.
Bokhari, M. H. and Hedge, I. C. 1971: Observation on the tribe Meriandreae of the Labiatae. – Not. Roy. Bot. Gar. Edin. 31: 53-67 Pp.
Çali, Ö. I. 2014: An anatomical study of medicinal species Ajuga orientalis L. (Lamiaceae) from Turkey. – J. Med. Plant Res. 8: 331-338 Pp.
Carlquist, S., 1961: Comparative Plant anatomy, Holt, Rinehart and Winston, New York, 146p.
Carlquist, S., 1975: Further concepts in ecological wood anatomy with comments on recent work in wood anatomy and evolution, Aliso 9: 499-553 Pp.
Cutter, E. G., 1971: Plant anatomy, experiment and interpretation, Part II, Organs, Edward Arnold Pub., LTD, London, 343 p.
Dinç, M. and Doğu, S., 2012: Anatomical and micromorphological studies on Teucrium sect. Isotriodon (Lamiaceae) in Turkey with a taxonomic note. -Biologia 67: 663-672 Pp.
Fahn, A. 1982: Plant anatomy. – Pergamon, Oxford. 545 p.
Ghitä, G., Boz, I., Necula, R., Gille, E., Magdalena, M., Zamfirache and Stänescu, U., 2012: Histo-Anatomical aspects of the Ajuga genevensis L. and Ajuga reptans L. vegetative organs, Analele Ştiinţifice ale Universităţii, Al. I. Cuza” Iaşi s.II a. Biologie vegetală, 2012, 58, 1: 11-18.
Heywood, V. H., 1985: Flowering plants of the world. Oxford University Press, 335 p.
Jamzad, Z., 2012: Ajuga L. In: Flora of Iran. (eds. Asadi M., Maassoumi A. A. and Mozaffarian V.) No. 76: 19-43, Research Institute of Forest and Rangelands Publications, Tehran.
Lakusˇic´, B., Lakusˇic´, D., Jancˇ ic´, R. and Steva- novic´, B. 2006: Morpho-anatomical differentiation of the Balkann populations of the species Teucrium flavum L. (Lamiaceae). – Flora 201: 108–119Pp.
Metcalfe, C. R., Chalk, L., 1950: Anatomy of the dicotyledons. Oxford: Oxford University Press.
Metcalfe C. R. and Chalk, L., 1985: Anatomy of the dicotyledones, Vls I and II. Oxford University Press, 1500 p.

Panawala, l., 2017: Difference Between upper and lower epidermis, https//www.researchgate.net/ publication/320583249.

Polat, R., Cakilcioglu, U., Selvi, S., Turkmen, Z. and Kandemir, A., 2015: The anatomical and micromorphological properties of three endemic and medicinal Salvia species (Lamiaceae) in Erzincan (Turkey). – Plant Biosyst. 1: 6-10 Pp.
Rudall, P., 1994: Anatomy and systematics of Iridaceae, Bot. J. LinnSoc., 114 (1): 1-21.
Rahimi, A., Kamrani, A., Attar, F. and Abbas Azimi, R., 2018: The stem and leaf anatomical charactristics of the genus Lallemantia (Lamiaceae). – Nova Biologica Rep. 5: 1-12.
Seyedi, z. and Salmaki, Y., 2016: Comparative leaf anatomy of Iranian Phlomoides (Lamiaceae), Taxonomy and Biosystematics, 8th Year, No. 27.
Sönmez, E. and Köse, Y. B., 2017: Morpho-anatomical investigations on Ajuga postii Briq. and Ajuga relicta P. H. Davis, Biological Diversity and Conservation, 10 (1) , 39-49.
Van der Werme, A., Van der Walt, J. J.A. and Maris, E. M., 1994: Anatomical adaptation in leaves selected fynbos species. – S. Afr. J. Bot. 60: 99-107.