ریخت‌شناسی دانه گرده در تعدادی از گونه‌های سرده پیاز (تیره نرگسیان) در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم زیستی، دانشکده علوم، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

ریخت‌شناسی دانه گرده در ده تاکسون بومی در ایران که نماینده سه زیر‌جنس و شش بخش هستند، با میکروسکوپ الکترونی نگاره مورد مطالعه قرار گرفت. خصوصیات ریختی دانه گرده نشان داد که گرده‌ها تک شیاری، ناجور قطب و بیضوی هستند. محور قطبی بین 84/13 و 01/20 میکرومتر در حالیکه محور استوایی بین 4/20 و 37/42 میکرومتر بود. شکل دانه‌های گرده oblate، peroblate و suboblat بود (میانگین نسبت محور قطبی به محور استوایی، 43/0 تا 80/0 بود). نوع دریچه و تزیینات سطح اگزین در میان گونه‌های مورد مطالعه یکنواخت نبود. همچنین دریچه گسترش یافته از سطح دیستال به پروکسیمال در دو گونه از بخش Allium و یک گونه از بخش Melanocrommyum مشاهده شد. اگزین دارای یک تکتوم منفذدار و ناپیوسته بود. براساس تنوع موجود در صفات اصلی دانه گرده گونه‌های مطالعه شده، دو نوع دانه گرده در زیر جنس‌های Allium، Melanocrommyum و Amerallium مشخص شد. نوع اول دارای تزیینات شبکهای و چین‌های ظریف و کوچک همراه با منافذ بسیار زیاد است در حالیکه نوع دوم دارای تزیینات مخطط و ظریف همراه با منافذ کمتر در سطح اگزین است.

کلیدواژه‌ها


Akhavan, A. Saeidi, H. & Fritsch, R.M. 2014: Allium kuhrangense (Amaryllidaceae) a new species of Allium sect. Acanthoprason from Iran. –Phytotaxa. 170: 213-218.
Dolatyari, A. Mehrvarz, S.S. Fazeli, S.A.S. Naghavi, M.R. & Fritsch, R.M. 2018: Karyological studies of Iranian Allium L.(Amaryllidaceae) species with focus on sect. Acanthoprason. 1. Mitotic chromosomes. –Plant. Syst. Evol. 304: 583-606.
El Sadek, L. Ayyad, M. & El-Ghazaly, G. 1994: Cytology and palynology of common monocots in mariut, egypt i. Common species of the families alliceae and liliaceae. –Quatar Univ. Si. J. 14: 270-280.
Erdtman, G. 1960: The acetolysis method: a revised description. –Sv. Bot. Tidskr. 54: 561-564.
Friesen, N. Fritsch, R.M. & Blattner, F.R. 2006: Phylogeny and new intrageneric classification of Allium (Alliaceae) based on nuclear ribosomal DNA ITS sequences. –Aliso: A Journal of Systematic and Evolutionary Botany. 22: 372-395.
Fritsch, R. & Abbasi, M. 2013: A taxonomic review of Allium subg. Melanocrommyum in Iran. Gatersleben: IPK.
Fritsch, R. & Amini Rad, M. 2013: Allium pseudostrictum (Amaryllidaceae), a new record from Iran. –Rostaniha. 14: 81-84.
Fritsch, R. & Friesen, N. 2002: Evolution, domestication and taxonomy. –Allium crop science: recent advances, 5-30.
Gu¨ler, U. & Pehlivan, S. 2006: Pollen morphology of some species belonging to Codonoprasum and Allium sections of Allium (Liliaceae-Alliaceae). –Biologia. 61: 449-455.
Gurushidze, M. Mashayekhi, S. Blattner, F. Friesen, N. & Fritsch, R. 2007: Phylogeny of Allium subgenus Melanocrommyum evidence from molecular data. –Int. Symp. 7th plant life of south west Asia, Eskisehir, Turkey, pp. 1-20.
Harley, M.M. 2004: Triaperturate pollen in the monocotyledons: configurations and conjectures. –Plant Syst. Evol. 247: 75-122.
Hosseinzadeh Namin, H. Saeidi Mehrvarz, S. Zarre, S. & Fritsch, R. 2009: Pollen morphology of selected species of Allium (Alliaceae) distributed in Iran. –Nord. J. Bot. 27: 54-60.
Kosenko, V. & Kudryashova, G. 1995: Palinomorfologiya semeistva Alliaceae. Palynomorphology of the family Alliaceae.). –Bot. Zhurn. 80: 5-17.
Kuprianova, L. & Aliev, T. 1979: Palynological data on the taxonomy of the genus Allium L. –Bot. Zh. SSSR. 64: 1273-1284.
Maia, L. 1941: Le grain de pollen dans l'identification et la classification des plantes. I. Sur la position systematique du genre Allium. –Bull. Soc. port. Sci. nat. 13: 135-147.
Nair, P. & Sharma, M. 1965: Pollen morphology of Liliaceae. –J. Palynol. 1: 38-61.
Neshati, F. Fritsch, R.M. & Zarre, S. 2009: Pollen morphology of some Allium L. species (Alliaceae) from Iran. –Botanische Jahrbücher 127: 433-451.
Özhatay, N. 1977: Trakya bölgesi ve İstanbul çevresi Alliaceae familyası üzerinde taksonomik, sitolojik ve palinolojik araştırmalar. -İÜ Eczacılık Fakültesi Farmasötik Botanik kürsüsü, Doçentlik Tezi.
Pastor, J. 1981: Estudio palinológico del género Allium L. en la península Ibérica y Baleares. –Botanica Macaronesica. 8-9: 189-214.
Punt, W. Hoen, P. Blackmore, S. Nilsson, S. & Le Thomas, A. 2007: Glossary of pollen and spore terminology. –Rev. Palaeobot. Palynol. 143: 1-81.
Radulescu, D. 1973: Recherches morpho-palynologiques sur la famille lilicaeae. –Lucr. Grad. bot Bucuresti. (1973), 133-248.
Schulze, W. 1980: Beitrage zur Taxonomie der Liliifloren. VI. Der Umfang der Liliaceae. -Wiss Z. Friedrich-Schiller-Univ. math. –naturw. Reihe. 29: 607-636.
Tolgor, M. 1995: Pollen morphology of Allium and its taxonomic significance. –J. Jilin Agr. Univ. 17: 36-40
Wendelbo, P. 1971: Alliaceae In: Rechinger, K. H. (ed.), Flora Iranica. -Akademische Druck-und Verlagsanstalt, Graz. Pp. 76: 1-96