بررسی ساختمان سیستم ترشحی تعدادی از گیاهان دارویی انحصاری خانواده چتریان از کشور ازبکستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 Institute of Botany of Academy of Science of the Republic Uzbekistan, Tashkent, Uzbekistan,

2 مؤسسه گیاه‌شناسی، آکادمی علوم ازبکستان

چکیده

آسیای میانه یکی از مراکز بزرگ پیدایش وتنوع گونه های گیاهی خانواده چتریان است. سیستم بافت‌های ترشحی و سایر مشخصات آناتومیکی گیاهان این خانواده کمتر بررسی گردیده‌اند. مطالعات مقایسه‌ای آناتومیکی ساختمان‌های ترشحی دارای ارزش تئوری و عملی در رابطه با تاکزونومی، اکولوژی و داروسازی است. این مقاله نتایج بررسی ساختمان اندام‌های ترشحی پنج گونه گیاه دارویی انحصاری آسیای میانه از خانواده چتریان Sphaerosciadium denaense, Ferula foetida, F. varia, F. kyzylkumica, Dorema sabulosum)) را ارایه می‌نماید. این مطالعه نشان داد که نمونه‌های مختلفی از گیاهان خانواده چتریان که در رویشگاه‌های متفاوتی میرویند، دارای یک سیستم ترشحی هستند که ترپنوییدها را در مجاری واقع در فضاهای بین سلولی خود جای می‌دهند. گیاهان مناطق بیابانی (F. foetida, F. varia, F. kyzylkumica, D. sabulosum) در مقایسه با گیاه مناطق معتدل کوهستانی Sphaerosciadium denaense ، دارای مجاری ترشحی بزرگتری هستند. شاخص‌ترین صفات ساختمان ترشحی  S. denaenseقطر کم حفره درون سلولی، سلول‌های پوششی کوچک و عدم حضور مجاری دراطراف گزیلم و دستجات مغزی در دمبرگ و ساقه است. مشخصات سیستم‌های ترشحی هر یک از گونه‌های بررسی شده شاخص همان گونه بوده است. ابعاد و توپوگرافی مجاری ترشحی صفت شاخص هر گونه بوده است.

کلیدواژه‌ها


Ajani, Y., Ajani, A., Cordes, J. M., Watson, M. F. & Downie, S. R. 2008: Phylogenetic analysis of nrDNA ITS sequence reveals relationships within five groups of Iranian Apiaceae subfamily Apioideae. –Taxon. 57: 383–401.
Amiri, M. S. & Joharchi, M. R. 2016: Ethnobotanical knowledge of Apiaceae family in Iran. –Avicenna J. Phytomedicine. 6: 621–635.
Ashena, F., Jafari, A. & Shahrokhabady, K. N. 2014: Comparative anatomical study on Ferula L. species in NE Iran. –Greener Journal of Biological Sciences. 4 (4): 103–110.
Berdimukhammedov, G. 2013: Medicinal Plants of Turkmenistan. Vol. 5: 108–109. –Turkmen State Publishing Service-Ashgabat.
Christenhusz, M. J. M. & Byng, J. W. 2016: The number of known plants species in the world and its annual increase. –Phytotaxa. 261 (3): 201–217.
Eisenman, S. W., Zaurov, D. E. & Struwe, L. (eds.) 2013: Medicinal plants of Central Asia: Uzbekistan and Kyrgyzstan: 340 pp. –Springer-New York.
Imanbayeva, A. A., Sarsenbayev, K. N. & Sagyndykova, M. S. 2015: Anatomical organization of above and underground organs of Ferula foetida (Bunge) Regel in Mangistau natural populations. –Contemporary Problems of Ecology 8(6): 743–753.
Kljuykov, E. V., Liu M., Ostroumova, T. A., Pimenov, M. G., Tilney, P. M. & van Wyk, B-E. 2004: Towards a standardized terminology for taxonomically important morphological characters in the Umbelliferae. –South African Journal of Botany 70 (3): 488–496.
Korovin, E. P. 1959: Family Umbelliferae. In. Fl. of Uzbekistan. Vol. 4: 257–469. –Tashkent.
Larin, I. V., Agababyan, Sh. M., Rabotnov, T. A., Larin, V. K., Kasimenko, M. A. & Lubskaya, A. F. 1956: The forage plants of the hayfields and pastures of the USSR. Vol. 3: 169–170. –Moscow-Leningrad.
McNeill, J., Barrie, F. R., Buck, W. R., Demoulin, V., Greuter, W., Hawksworth, D.L., Herendeen, P. S., Knapp, S., Marhold, K., Prado J., Prud’homme, van Reine W.F., Smith, G.F., Wiersema, J.h. & Turland, N. (eds.) 2012: International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Melbourne Code, adopted by the Eighteenth International Botanical Congress Melbourne). 208 pp. –Australia.
Panahi, M., Banasiak, L., Piwczynski, M., Puchalka, R., Oskolski, A. A. & Spalik, K. 2015: Phylogenetic relationships among Dorema, Ferula and Leutea (Apiaceae: Scandiceae: Ferulinae) inferred from nrDNA ITS and cpDNA noncoding sequences. –Taxon 64 (4): 770–783.
Pimenov, M. G. 1988: Monographic revision of the genus Dorema D. Don (Umbelliferae). 93: 76–90. –Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir. Otd. Biol.
Pimenov, M. G. 2009a: Ferula kyzylkumica Korovin. In: The Red Data Book of the Republic of Uzbekistan: 108–109. –Tashkent.
Pimenov, M. G. 2009b: Sphaerosciadium denaense (Schischk.) Pimenov & Kljuykov. In: The Red Data Book of the Republic of Uzbekistan: 102–103. –Tashkent.
Pimenov, M. G. & Kljuykov, E. V. 1981: To the taxonomy of the genera Korshinskya, Physospermum, Astomatopsis, and the related genera of the UmbelliferaeSmyrnieae s. str. –Botan. Zhurn. 66(4): 465–482.
Pimenov, M. G. & Kljuykov, E. V. 1983: Family Umbelliferae. In. Conspectus Florae Asiae Mediae. Vol. 7: 167–322. –Tashkent.
Pimenov, M. G. & Ostroumova, T. A. 2012: The Umbelliferae of Russia. Association of scientific publications. 477 pp. –Moscow.
Pimenov, M. G. & Sklyar, Yu. E. 1988: Family Apiaceae. In. Plant resources of the U.S.S.R. Vol. 4: 68–176. –Science Publishers-Leningrad.
Ruzin, S. E. 1999: Plant microtechnique and microscopy. 322 pp. –Oxford-New York.
Safina, L. K. 2012: Ferula of Central Asia and Kazakhstan (Karpoanatomical review). 244 pp. –Almaty.
Safina, L. K. & Pimenov, M. G. 1984: Ferula of Kazakhstan. 200 pp. –Alma-Ata.
Saidkhodzhaev, A. I., Malikov, V. M., Pimenov, M. G. & Melibaev, S. 1993: Esters in the roots of Ferula kyzylkumica and F. karategina. –Chemistry of Natural Compounds 2: 301–303.
Sennikov, A. N., Tojibaev, K. Sh., Khassanov, F. O. & Beshko, N. Yu. 2016: The Flora of Uzbekistan Project. -Phytotaxa 282 (2): 107–118.
Sharipova, V. K. 2017: Comparative analysis of the fruit pericarp structure of the desert and mountain species of Ferula L. (Apiaceae Lindl.). –American Journal of Plant Sciences 8: 2013–2020.
Shishkin, B. K., Bobrov, E. G., Korovin, E. P., Fedtschenko, B. A. & Linczevsky, I. A. 1950: Family Umbelliferae. In. Fl. of the U.R.S.S. Vol. 16: 58–584. –Moscow & Leningrad.
Shishkin, B. K., Korovin, E. P., Koroleva, K. M. & Mandenova, I. P. Family Umbelliferae. 1952: In. Fl. of the U.R.S.S. Vol. 17: 2–294. –Moscow & Leningrad.
Wiersema, J. H., McNeill, J., Turland, N., Barrie, F. R., Buck, W. R., Demoulin, V., Greuter, W., Hawksworth, D. L., Herendeen P.S., Knapp S., Marhold K., Prado J., Prud’homme van Reine W.F. & Smith G.F. (eds.) 2015: International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Melbourne Code, adopted by the Eighteenth International Botanical Congress Melbourne). Appendices II–VIII. 492 pp. –Australia.
Zaitsev G. N. 1991: Mathematics in experimental botany. 296 p. –Moscow.